Frases feitas

(ESTA INFORMACIÓN AÍNDA NON ESTÁ REMATADA. Pode conter erros polo que non está xustificado por persoas especialistas.  Se detecta algunha errata agradecería que me informase. Gracias.)

 Se tes algunha dúbida, recomendo a páxina oficial da Real Academia Galega (RAG), que inclúe un dicionario para que resolveres as preguntas que teñas de vocabulario entre outras cousas:  http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=xoara

.

Os pronomes interrogativos non se acentúan nin directamente (con interrogacións), como o saúdo principal desta páxina,  nin indirectamente (sen interrogación).  Os signos interrogativos e exclamativos ó final da frase e tamén pódese colocar ao inicio e ao final da pregunta. Non é liada ningunha xa que o castelán é o único idioma do mundo que ten eses signos ao principio.

A gheada, aínda que non existe na escrita como acabdo de dicir, para referirse a xota da gheada, escríbese gh: ghato, ghaliña... que oralmente diriase como "jato, jaliña". Este uso da gheada, úsase sobre todo na zona da costa galega.



 

Comigo / Contigo / Consigo
Connosco / Convosco
Con nós  / Con vós


Aos/ó






Diferenzas entre último e derradeiro. 
Último non finaliza: O último día da clase. É o último día da semana que hai clase pero para semana que ven. 

*A continuación, verá algúnhas cousas da gramática galega que poden resultar curiosas. Fíxese ben cales levan til e cales non.

 

Hoxe… como ó/ao  Biosistema … referímonos ó/ao…

Repartiran esperanza aos ollos magoados, perdidos.

A ilusión de volver a ver augas transparentes (e non transparencias) e azuis onde de (e non dende) pequeno xogaba coa escuma  das ondiñas pequerrechas da (e non do) beiramar.

Lois é un grande (e non gran) amante.

Lois é unha clara testemuña ( e non un claro testigo).

Inimigo

Enfrontouse (non enfrentouse).

Boa tarde

Connosco

Sorprendeunos que viñese (viñesen) xente DE fóra.

AlemaÑA

Oxalá lle puidésemos agradecer. Ou. Oxalá puidésemos agradecerlles.

Houbo xente que marchou (marcharon).

Es (eres) moi valente.

Vin como os de fóra viñeron, sen pensalo, aquí, a axudarnos  (ficarse nas comas des separación)

Non vou permitir que os veciños queden ben cando moitos foron do peor. (puxenlle o moitos ó final)

E os galegos a escachar (escacharse)

Todos (todo o mundo) preguntamos por eles. (Fíxate ben na frase en sí, todos fumos inclue a el/ela mesmo/a)

Todos os (todolos)

Lle estamos (tamos)

Reflectiu (reflexou)

Crer (creer)

Telefonou (Telefonear)

Finou (morreu)

Ven pouco por aquí, non é?

A imaxe do meu pai , a me mirar desde…

Ándache

Enchía

Nunca crera

Hanos facer falta.

Éche como é.

E tamén coidando a mamá, que xa comezaba a non se valer ben.

Mira para mama que herdo tan bo nos deixou.

Desculpa

Sabendoo

Regresamos á casa para xantarmos.

Hanos vir ben.

Acabo de llo comunicar .

Eu cho coloco.

Aterrar (aterrizar)

Non se vía ninguén.

Por vez primeira.

A oportunidade de lle dicir…

Unicamente (sen til)

Levarnos á casa.

Chalé

Cadaquén.

Quen asistirá e quen non.

Ningún / nalgún

Abriume

Ollábame

Espírito=ánima

Habían

Por riba

Que nos ha vir ben

Ocasión de llo demostrar.

Caraveis

… é a que tanto quixen.

Vocabulario confuso                                               

*As que están en paréntese son as que normalmente empregamos pero non se di así), o símoblo igual (=), indica que se pode dicir unha ou máis, cos exemplos correspondentes. Ou ben, indica o significado ou recalcar outra cousa.

Co gallo de= coa ocasión de
Desicarse (adicarse)
Soubera=soupera
Banda deseñada=tebeo (comic)
Esquimós (esquimales)
Abanos (abanicos)
Chícharos / bacallau
Amolar(enfadarse ou non me apetece)
Mostrar(mostrar unha fotografía)
Ensinar (Un profesor ensina)
compartir = partillar
Rechamante (e non chamativas)
A páxina web
O web (masculino)
O sitio web
Pendurar (colgar, subir un vídeo, imaxe, etc)
Sen fíos (inalámbrico)
Banda larga (banda ancha, acordate que en galego laro é ancho)
Erquerte cedo (non levantarme cedo)
Inquieta (non inqueda)
iate
século (non siglo)
Lágrimas=bágoas
Ou sexa
Prexudicar
quizais=se cadra
cantís (candilavos)
situar = colocar
Se te queres referir a ubicar, podes empregar situar ou colocar.
Debruzado (recostado ou de brazos cruzados)
Gradapanp=gardanapo (servilleta)
Numerados (e non enumerados nin en castelán)
Acio (racimo)
Fichas, dise para calquera xogo e pezas só para o xadrez.
Tenreira = vitela (ternera) 
Tenra (tierna/o)
Feixóns=xudías
colmeas (colmenas)
Chupete
A fin de semana (feminino) pantasma  (fantasma)
campión e o feminino, campioa
Vestiario
Charrúa: fai referencia ao xogado
Deseguido (de inmediato)
aceno=xesto
ventá = xanela = fiestra 
Sorriso
40=corenta
Perreira=floco (flequillo)
Canceira (perrera de cans)
Fritidas=fritas
Paxaro (sen til)
Fogo (o disparo das armas), fogos artificiais.
Lume (todo o resto)
Comenencia, ser un comenencias.
Afogou (e non afogouse) 
Ulir=cheirar (na xoda occidental cheirar é que arrecende mal, pero para a norma ulir e cheirar é o mesmo)
Lavando as mans/lavando os dentes (NUNCA "Lávome as mans" nin "Lávome os dentes" senón, "Eu lavo os dentes" "Eu lavo as mans")
Esvarar/caeu (non caeuse nin caio) / Chocou / Esnafrar (normalmente indícase para indiciar que chocou de fronte)
Afogaba nun vaso de auga (non afogouse)

Mergullarse (bucear), Eu fago mergullo, facer mergullo...
Mergullador (buceador)
O verbo: Eu mergúllome...

Osíxeno/oxíxeno
Parasol (paraguas  de praia)
Biquini, triquini, bañador
Namorar (non enamorar)
Xogar=brincar (brincos son pendentes).
Infrinxir=non respecta a lei.
Inflinxir= que está castigando.
Pallaso (non paiaso).
Van de acampada.
Reñendo=rifando=poñendo.
Colgando=tendendo
Poñendo grinaldas
Arranxando=mudando, a roda co gato.
Está a bicar a meixela
Pasando de ferro de pasar (planchar)
Empurra=turra por el (non existe empuxar)
Pinchocarneiro (bolboret)
Espreitando=espiando=vixiando coa lanterna
Xogar ás agachadas / no o escondite
Despegado
Aterrado
Espirrar=esbirrar 
Soando o nariz
Soar (a música)
Zona=area limitada dun lugar
Zoar= o vento / ten sona = fama
Rabuñanfo
Arrepío=calafríos
Miañar / ronronear
Olfacteando, olfacto = ulisqueando
cravando un cravo cun martelo
Loucura= tolaría=tolemia
Maniotas (agujetas)
Ampolas / Menopausa / Olleiras / 
Sarampelo = xarampón
Calo e o que o quita, calista.
Cambra (calambre) / análise
Agulla / xiringa / inxección
angarellas = padiolas (camilla, andarilla)
Apósitos (tiritas, que tiritas tampouco existe en castelán. Este uso foi extendido por unha marca chamada "Tirita")
Cullerada (o contido que hai dentro dunha culler)
Conveniente (e non convinte)
Mirar de esguello / mirar de reollo
Acne (fixate que non leva til) / amigdalite / apendecite 
Ampola = bocha = vexiga
Ciruxía
arrefiado= constipado
arrepío = calafrío
caixa de urxencias (e non botiquín)
esbirro = espirro (estornudo)
eructo = arroto
Dor = dolor (sí, les be, díse das dúasa maneiras e son ambas femininas)
Boqueira / carie / 
cansanzo = canseira = fatiga
celulite / conxuntivite / prótese
coxeira, escaiola=xeso
Denteira (grima) / dermatite ( o da pel)
Desmaio = esvaecemento
esgarro = esputo = gargallo (escupitajo)
febre = quentura
gran / espiña =espunlla (espinilla)



 Voda - Avogado - blusa=chambra - calzóns=cirolas.
 Louro (non loiro), rubio existe pero é igual ca roxo. (granate)
 Non se di prendas, dise pezas.

*Bo Nadal (Bon Nadal, o bon xa non se admite)
Reis magos, Papá Noel
*25 de xullo día do Apostolo
*Entroido=carnaval
Trevo 
Marabilla

Posible = posibel (pódese dicir as dúas)

Móbil / aitomóbil / Goberno

Pezas de roupa

Camiseta=camisola - Suxeitador=apertador - Abano (abanico) - suadoiro (non se di sudadeira) - lentes=anteollos=gafas - anel=sortella - bastón=caxato - calcetín=peúgo - cinto - colar - sombreiro=chapeu=pucho - reloxo - cueiros (pañales) - O diadema - garavata=cravata, e "pajarita" dise gravata de lazo. - Luvas=guantes - moedeiro=portamoedas - pendentes=brincos - saba (peza de roupa da cama) sabana (lugar onde viven algúns animais.
Zona: lugar,  zoa: ruído que fai o vento.
bocata=bocadillo  
Xersei a raias ou a lista
Luva = guantes (vales as dúas formas)
Leva de colar de pérolas (collar de perlas)

Corpo humano

Queixo=barbadela - beizo - nuca=cocote= caluga - cella - enxivas (encía) - meixela =fazula. - meniño (pupila). - (Paladar)= pálpebra - perilla
O nariz (é masculino), O sangue. - pestana (pestaña) - sen=tempa=vidalla - (sien) - abdome - cu (sen til), cacha=nádega - cadeira (que tamén se emprega para referirse a "silla", pero "silla" non se di), cintura=van - pescozo=colo . costas=lombo - embigo (hombligo) - gorxa (garganta) - 
ingúa=virilla (ingle) - vaxina - pube (pubis)
Peito=seo=mama (tetas), mamila (pezóns),  Peito (pecho)
Noz (nuez da garganta) - calcañar=calcaño (talón) - canela (canilla) - cambras (calambre) - maniotas (agughetas) - cóbado (codo) - cótenos (nudillos, ósos da man) - coxas (muslo, aplícase xeralmente ás mulleres) - dedos (das mans) e dedas (dos pés) - xema (a dos dedos) nocello=nocelo (tobillo) - escordadura (esguince) - ombro=ombreiro (sen hache!) - sofraxe (onde dobra o xeonllo) - uña=unlla - cranio - cadril, o plurar é cadrís -igual ca mandil, o plurar é mandís.
Costela - esterno (esternón) - falanxes (Ósos dentro da man) - omoplata (omóplato) - úmero - cordas vocais e non vogais. - Fígado - ril, o plural é riles.- veas (venas) 

ANIMAIS

INSECTOS

GRUPO (FATO OU MANDA) DE ANIMAIS DOMÉSTICOS:

Recua: conxunto de animais en fila, pode aplicarse ás persoas que son conxunto pero non están en fila, aínda que se aplica máis a animais.
Pantera/ coala/ llama / camelo / xiba o que ten unha xiroba
Macaco:concunto de monos
León, leoa / crocodilo / golfiño / balea / pingÜín
Grea: cabalos do monte
Rabaño 
Avespeiro = banco=cardume: conxunto de peixes
Camada : gatos pequerrechos
Enxame

ANIMAIS DO NOSO INMEDIATO (CONTORNO, interno é un castelanismo)

"Cordeiro delogado" (cordero devollado)
Año (cordeiro non é ano).
Golfiño (delfín) .
Arroaz (tipo de golfiño).
Porco=leitón=bacoriño=rancho.
Porco espiño=ourizo cacho
Porco bravo=xabaril=xabarín=xabatos
Porco teixo
Teixuga / toupa / águia / andoriña
Moucho=bufo (búho)
Pardal (gorrión)
Gavián / gaivota / merlo / 
parrulo=pato (as dúas formas son válidas)
Pomba=torcaza / voitre / reiseñor=rousinal
Vaca e xato/a =vitela/o= pucho/a=cuxo/a=cucho/a.
Tenreira e vitela son carne tamén.
Boi - burro/a - cabalo, egua é a femia, poldro - besta (feminino)
Coello (ollo! non conexo!)
Lebre (non é o mesmo animal co coello)
donicela= doniña= donesiña=(marta)
Esquío / raposo/a=golpe
Leirón / lontra=londra (nutria)
Morcego
Oso (óso leva til se se refire ao "hueso" do corpo)
Porco espiño= ourizo cacho
Porco bravo=xabaril=xabarín=xabato
Porco teixo
Teixugo (tejón)
Aguia
Azor (alcón)
Moucho=bufo (búho)
Pardal (gorrión)
Cuco / Falcón / Gabíán / Gaivota / voitre
Galo, galiña
Parrulo=pato



COCIÑA 

Bodega = adega = águeda = ádega
Chisqueiro = acendedor (mechero)
Cunqueiro=alzadeiro (estantes pegados na parede)
Azulexos - azucreiro / azúcar =azucre
Baeta (balleta) / batedor / billa / cadeira / cafeteira / caldeiro de lixo
Potas baixas e groxas= cazola =cazarola
Coador (colador)
Conxelador - espremedor - fervedor
Armario de cociña: chineiro (chámase así porque se gardaba louza china)
Cubertos - coitelo - culler - garfo (tenedor) / cullerinas (as pequerrechas) / cullerón= garfelo  crebanoces - cunca (non ten asa) / embude=funil -
escarvadentes - escorredoiro - escumedeira - estropallo (esponja), esponxa é da ducha. - filloeira - fonte - forno - fornelo (cociña antiga)
Friameira -frigorífico=neveira - frixideira - froiteiro - grella (parrila)

Lacena / lavalouza / mesada, encimera / 
Morteiro (machacadpr)
Ola=pota
Prato=prato chan (plato llano)
Prato londo=prato sopeiro
Quentador de auga
Relador (raiador do limón)
Rolo (o que serve para extender a masa)
Rolla(corcho) , Sacarrollos=tirarrolas (sacacorchos)
Táboa (onde se cortan os alimento)
Xerra (de auga) / teteira
Tixola (sartén) 
Vaixela=louza 
Desaugue (sumidoiro é o das rúas)

A casa, utensilios, electrodomésticos etc

Cepillo de dentes

Coitela=folla (cuchilla)

Desodorizante

Escuma de afeitar

Afeitar=barbear

Estoxo de aseo=neceser

Maquiniña de afeitar

Ouriñal=penico

Lixivia (lejía)

Ferro de pasar (plancha), táboa de pasar (o ferro), estou a pasar o ferro.

Tendal/ lanterna / almofada / coxín/ espertador / reloxo  / lámpada e tamén serve para indicar a "bomilla"

Profesións

Folga, folgar, folgazán/á
Desempregados/as - Parados/as
Despedimento
Remunda=revezamento (cambio de turno)
Soldo = salario
Xubilación
Campesiño/a=labrego/a
Gandeira/o (de vacas)
Percebeiro/a - vendimador/a
albanel - aparellador/a - arquitecto - enxeñeiro/a . feirante - caixeiro/a - xuíz, xuíza - 
ciruxián, ciruxiá - médico/a=doutor/a - enfermeiro - paciente - "estou doente" - 
tesoureiro - carteiro/a 
Fregona - varredor, vasoira, varrer (Non existe varredura).
Contedor=contentor=colector (non existe contenedor)
Deseñador/a - debuxante - xornalista
Mestre (refírese aos que dan para nenos da primaria, escola) e profesor (para os de secundaria, intituto).

Logo os postos de traballo, a maioría teñen algo en común...

Librería = libraría
Carniceiro, carnizaría = carnicería
Cafetería = cafatería
chacineiro/a = chascuteiro = chacinería = chacinaría - fiame (fiambre)
Panadería = panadaría = forno = tafona
Pasteleiro = confeteiro = doceiro - confeitaría = dozaría = pastalería = confetería = docería = pastelería.
 O roscón de reis é o pan de ovo con adornos a maiores
Drogueiro/a - drogaría/droguería
Estanqueiro (de estanco)
Florista (serve para os dous xéneros)
Peixeiro/a = pescatín/na
Peixería = peixaría
Tinturaría = tinturería - tintuteiro
Tinxir  ou tinguir (teñir) - tinxo o pelo
Salón de peiteado (peluquería, xa non se di perruquería ou perruqueiro nin perrucaría)

Xoiería=xoiaría

Tempo


Alustro = lóstrego = relampo
Arco da vella
Orballo=barruza =poalla
chuvisca = babuxa
Chaparrada (cando cae moito de golpe)
chuvascada = chuvasco
Calmizo (bochorno)
No mar: brñetema = néboa = neboeiro
O xeo que colga, aparece cando hai moito frío: carambelo=carambo
Xeada=carazo
Cando chove moito: chea=enchente=riada
Coriscada=pedrazo=sarabia=corisco (granizo)

Cando chove moito ata o punto que se inunda: diluvio=diovio
Conxunto de neve, puño de neve: falopa=folerpa=forrazo
Furacán
Pinga (gota)
Marusía (mar bravo)
Cae unha nevada, acto de caer a neve: naverada 
Onda=vaga
Raio (lóstrego co son)
Trono (son)
Raiola (de sol)
Refacho (golpe de aire forte)
Remuíño
Seca
Cando vai aire frío que che da na cara: viruxe
Despexado
Nubes e craros
Cando hai néboa dicimos que hai anubrado
Choira=choiva

Estacións: Primavera - verán (escríbese así pero leese "vran") - outono - inverno 

Meses: Xaneiro - febreiro - marzo - abril - maio - xuño - xulio - agosto - setembro - aoutubro - novembro - decembro.

*Bo Nadal (Bon Nadal, o bon xa non se admite)
Reis magos, Papá Noel
*25 de xullo día do Apostolo
*Entroido=carnaval
Trevo 
Marabilla











*A evolución da gramática galega dos postos de traballo, correspóndelle a forma sinalada (SUBSTITUÍNDO A "A" POLA "E"), pero como ese uso é recente, aínda segue servendo a forma que a mairía coñecemos, ainda que, repito, non lle corresponde debido a súa evolución.


 

GUSTARÍAME RECOMENDAR OS LIBROS DE CARLOS CALLÓN (https://www.facebook.com/CarlosCallon) , PRESIDENTE DA MESA POLA NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA (http://www.amesanl.org/) O CAL, NESTA PÁXINA RECOMENDO A LIÑA DO GALEGO, XA QUE, PÓDENCHE RESOLVER DÚBIDAS DOS TEUS DEREITOS DA TÚA LINGUA E COMO DEFENDELOS ; PRESIDE TAMÉN A FUNDACIÓN VIA GALEGO E O COMITÉ DE ESTADO DA AXENCIA EUROPEA DAS LINGUAS MINORIZADAS.

 RECOMENDOO PORQUE NOS SEUS LIBROS PODES SABER COMO ANDA O GALEGO HOXE EN DÍA, O PORQUÉ O GALEGO É TAN IMPORTANTE PARA OS GALEGOS, E O QUE O GOBERNO FAI, MAIS BEN, NON FAI POLO GALEGO. APRENDES A COMO DEFENDELO. APRENDES E A SÚA ORTOGRAFÍA DUNHA FORMA MOI SINXELA E SEN COMPLICACIÓNS. AMOSO O SEU ANUNCIO PARA QUE VEXADES

-EN CASTELLANO NO HAY PROBLEMA (O TÑITULO DO LIBRO TEN RETRANCA PARA PROVOCAR REFLEXIÓNS)
-COMO DEFENDERES OS TEUS DEREITOS LINGüÍSTICOS
-COMO FALAR E ESCRIBIR EN GALEGO CON CORECCIÓN E FLUIDEZ
ENTRE OUTROS...

 

(ESTA INFORMACIÓN AÍNDA NON ESTÁ REMATADA. Pode conter erros polo que non está xustificado por persoas especialistas. É un exercicio da clase e elexín este tema porque me pareceu interesante e aproveitei a ocasión para expandir a ortografía galega. Se vee algunha errata agradeceríao que me informase. Gracias.)



FEITO POR: Jenny Costa da Morte